اساسنامه انستیتو فرهنگی یارسان

فەسڵی یەکەم

گشتی، پێناسە، ئامانج، مژار، چالاکی

ماددەی یەکەم: ناوی رێکخراو

ناوی رێکخراو: ئەنستیتۆی فەرهەنگیی یارسان

کورتەیەک لە سەر یارسان

یارسان بە واتای یارانی ‘شا’ دێت کە لە سەدەی چواری (ه. ق.) بە زۆربەی خەڵکی ‘بالدالفهلویین’ دەگوترا. ئایینی گنۆستیکی ئایینیکە رەگی لە دینەکانی سەردەمی کەونارا و عیرفانی ئیشراقیدا هەیە کە لە شکڵی رەوتێکی بگۆڕی حەقیقەتگەرادا بە درێژایی زەمەن شاراوە بووە و باوەڕی بە بیری ‘یەکگرتوویی بوون’ هەبووە. ئەم روانگەیە لە سەدەی حەوتی (ه. ق.) لە لایەن سوڵتان ئیسحاق لە هەورامان داهێنراوە و بڵاوکراوەتەوە. ئەکتیڤ بوونی ئەم ئایینە لەسەر دەرکەوتن و ئەشق راوەستاوە و پێ لەسەر نەگوتنی ئەو رازەی کە نابێ بگوتڕی، دادەگرێ. بەرهەمە ئایدیۆلۆژییەکانیشی لە چوارچێوەی شیعری دە بڕگەیی بە ناوی کەڵام داوەتە دەرێ. رێبەریکردن و هاوکاریکردن لەگەڵ بزووتنەوەکانی وەک سەفەویە، نوربەخشیە، حروفیە، دروزیە، بەکتاشیە، موشعەشعیە و نسیرییەیشی لە مێژووی خۆیدا هەیە. ئاڵۆزیی چەمکەکانی کەڵامی و دەست تێوەردانیان  بووەتە هۆی ئەوەی تا بۆچوونێکی هەڵە و بگرە رقاویانە لە لایەن هەندێ کەسەوە رەچاوبکرێ کە ئاکامەکەی بریتیی دەبێ لە گوێ نەدان بەم ئایینە و نەناسینی.

 ماددەی دووهەم: ئامانج و پرەنسیپە بنەڕەتییەکانی ئەنجومەن

ئەم ئەنجومەنە خاوەنی هەڵوێست یان رێبازێکی زانستی، فەرهەنگی ومەزهەبییە و هاوکات خاوەنی هیچ ئامانجێکی سیاسی و بازرگانی نیە . ئەم ئەنجومەنە وەکوو رێخکراوێکی ئیدەئاڵ بۆ ئەم ئامانجانەی خوارەوە تێدەکۆشێ:

١.پەێڕەوی کردن لە مەنشووری نێونەتەوەیی مافی مرۆڤ سەر بە نەتەوەیەکگرتووەکان.

٢.رەدکردنەوەی ناوەندگەرایی، خزم سالاری ، رەگەزپەرەستی و دین سالاری.

٣. جیایی دین لەسیاسەت و رازیبوون بە جیایی دین لە کاروباری حکوومەتی و دەوڵەتی.

٤. مافی یەکسانی شارۆمەند، پێکەوە ژیانی ئاشتیخوازنە، هەڵسووکەوتی یەکسان بە بێ لەبەرچاووگرتنی بیروباوەڕ یان مەسەڵەی دینداری.

٥. رەدکردنەوەی هەموو جۆرە دەستێوردانێک لە بیروباوەڕی خەڵک.

٦. پێكهێنانی دەرفەت بۆ پەرەپێدان و پێشخستنی پەروەردە بەزمانی دایکی(زگماکی).

٧. کار و ڕەوتی دەرهێنان، تۆمار و پاراستنی بەرهەم و ئەدەبیاتی ناوچەکە و سەرلەنوێ چاپکردنی کەلەپوور و میراتی خەڵکی ناوچەکە.

ماددەی سێهەم

ئەنستیتیۆ ئەنجومەنێکی سەربەخۆی زانستی، فەرهەنگی و مەزهەبیە کە هەوڵدەدات نووسەران، شاعیران، تێوریزانان و رەخنەگران و توێژینەوەرانی بوارەکانی ئەدەبی، هونەری، خوێندنەوەی دەق، مێژوو و فەلسەفە لە بارەی خەڵکی یارسان و ناوچەی پەهڵەویان- کەسانی یارسانی و غەیر یارسانی لە هەر گۆشەیەکی جیهان لە خۆ بگرێت.

پێویستی دامەزراندنی ئەنستیتیۆی فەرهەنگیی یارسان:

بە لەبەرچاووگرتنی ژمارەێکی زۆر دەفتەری  دەسنووسی پەێوەندیدار بە یارسان لە سەدەی دووهەمی (ه.ق) تاکوو ئێستا کە پێکهاتووە لە بەشێکی گەورە لە مێژووی کوردستان وتورکستان و هەروەها بە هۆی کار نەکردن لە سەر ئەم دەقانە و دەوڵەمەند بوونی  بابەتگەێل پەێوەندیدار و ئەنجام نەدانی توێژینەوە وشیکاری لە بارەی ئەم دەقانە، پێویستی بەوە هەیە کە بارودۆخێک بخوڵقێت بۆ ئەوەی کەسانی ئەهلی هونەر و پسۆڕانی ئەم بوارە بانگهێشتن بکرێن تاکوو بە شێوەی  ئەکادیمی لێکوڵینەوە لە سەر ئەم دەقانە  ئەنجام بدەن.جهەر بۆیە دەبێ زانیاری گرێدروای یارسان لە بوارەکانی جوگرافیا، مێژووی، باوەڕی. ئانترۆپۆلۆژی( خەڵک ناسی) کۆبکرێتەوە  و هەڵەکانی ڕاست بکرێنەوە. ئەم کارە پێویستە بە شێوەی کۆلکتیڤ و زانستی بەرێوە بچێت.هەروەها پێشکەشکردنی بابەتی جێگای باوەڕ و پاشان لابردنی هەڵە و کەم و کورتیەکان لە ناو خەڵکدا، یەکێکی دیکە لەو شتە پێویستانەیە کە دەبێ بخرێتە دەستووری کار بۆ ئەوەی ئەم جۆرە لە کاری شەفاف ببێ بە هۆکارێک بۆ پێشگرتن لە پەرەسەندنی ناکۆکی لە بەینی یارسانیەکان.

ماددەی چوارەم:

ئەنستیتۆی یارسان سەر بە هیچ گرۆپ و تەشکیلاتی سیاسی، دەوڵەتی و غەێر دەوڵەتی لە ناوخۆ و دەرەوە نیەو پاش وەرگرتنی مۆڵەتی یاسای درێژە بەچالاییەکانی خۆی دەدادت و لەو رێکەوتەوە کە بە فەرمی ناوەکەی تۆمار دەکرێت ،دەبێتە خاوەنی کەسایەتی یان مافی یاسایی خۆی.

تێبینی: ئەندام بوونی کەسانی دیکە لە ناو رێکخراوەکان یان تەشکیلاتی رەسمی و یاسایی نابێتە رێگر لە بەردەم  بە ئەندام بوونی ئەو کەسانە لە ئنستیتۆیدا.

پێکهاتەی ئیداریی ئەنستیتۆی فەرهەنگیی یارسان:

ئەنستیتۆی فەرهەنگی یارسان خاوەنی چەندین کۆمیتەیە کە کاریان پەێجوری و و پێڕاگەیشتن بە کاروباری فەرهەنگی،مێژووی، هونەری ومەزهەبی ناوچەکانی سەر بە هەرێمی پەهلەویانە کە کەسەکان بە پێ پسپۆڕی و شایستەسالاری لە هەر کام لەو کۆمیتانەدا چالاکی خۆیان دەستپێدەکەن. بۆ وێنە کۆمیتەی نرخاندن (هەڵسەنگاندن)، بەرێوەبەری وبەڵگەنامە، کۆمیتەی لێکولینەوە لەسەر کەڵام، کومیتەی لێکولینەوە، لێژنەی مەدخەڵ نوسی و پێداچوونەوە، لێژنەی هونەری، لێژنەی فەرهەنگی و دابوونەریت، بنەمای قەوارە و کاری ئەم ئەنستیتۆە پێکدەهێنن.

ماددەی پێنجەم:

ماوەی چالاکی ئەم ئەنستیتیۆە لە رێکەوتی وەرگرتنی مۆڵەتنامە و ناونووسکرانی بەشێوەی فەرمی، بێسنور دەبێت، بە مەرجێک بە پێ هۆکار وبەڵگەنامەی یاسایی هەڵوەشێتەوە یان مۆڵتنامەکەی نوێ نەکرێتەوە. لە بارودۆخێکی وەهادا، ئیدارەی ناونووسکردنی شرکەتەکان دوای ئەوەیکە کە دامەزرێنەری راستەقینەی  ناوەندەکەی ئاگادارکردووتەوە، بەرێگای گونجاو لە گەڵ ئەو بابەتەدا هەڵسووکەوت دەکات.

ماددەی شەشەم:

ناوەندی ئەنستیتۆ لە ستۆکهۆڵمی پێتەختی سوێد هەڵکەوتووە، بەڵام هەر کاتێک لە لایەن لێژنەی ناوەندییەوە پەسەند بکرێت ئەو کات دەتوانێت لە شوێنەکانی دیکەی  جیهان کۆمیتە یان نوێنەرایەتی هەبێت.

ماددەی حەوتەم:

گۆڕینی ناونیشانی ئەنستیتۆ لە سەر رەزامەندی جڤاتی دامەزرێنەران و ئاگادارکردنەوەی پێشوەختی شوێنی ناونووسکردنی ئەنستیتۆ، قەدەخەیە.

ئەم ئەنجومەنە، ئەنجومەنێکی زانستی-فەرهەنگی-مەزهەبییە کە لە پێناوی لێکولینەوە، ئەنجامدانی  چالاکی بە قازانجی گشتی، هاوکاری و مشویرەت و پێشکەشکردنی  هاوکاری بە خەڵكی هەرێمی پەهلەویان ، ئەنجامدانی توێژینەوە و چاپی کتێب و بابەت، کار و خەبات دەکات.

روونکردنەوە: هەرێم یان مەڵبەندی زاگرۆسی ناوەڕاست  یان ناوچەی پهلویان پێکهاتووە لە پاڕێزگای کرماشان، ئیلام، لوڕستان، خانەقین و هەمەدان کە خەڵکی کەڵهوڕ، لەک، گوران، فەیلی و کۆچبەرانی ئەم مەڵبەندانە بۆ ناوچەکانی دیکە و تەنانەت یارسان(تورکستان، کوردستان) لە خۆ دەگرێت.

ماددەی هەشتەم:

بە لەبەرچاووگرتنی ئەوەیکە یارسان لە بەر هەندێک هۆکار بۆ نموونە  ژیانیان لە بەینی خەڵکی ئیسلامگەرادا،هیچ کات ئەو دەرفەتەیان بۆ نەڕەخساوە کە بپەرژێنە سەر خۆیان یان گرنگی بە خۆیان بدەن و لە ئەنجامدا کۆمەڵێکی زۆر بەڵگەنامە و بەڵگەی دیرۆکی و فەرهەنگییان کەڵەکە بوەتە سەر یەک. نەبوونی دەرفەتی کاری فەرهەنگی و ناشارەزایی لەم بیرۆکەیە کارێکی کردوە کە تەنانەت لای خودی خەڵکی یارسانیش نائاشنا بێت. بە بێ حاشاکردن، یارسان بەشێکی زۆر لە فەرهەنگ و زانیاری وڵاتی کوردستانە کە دەتوانێت ببێت بە سەرچاوە یەکی جێگای باوەڕ بۆ بەڵگەنامە مێژووی و فەرهەنگییەکانی ئەم ولاتە، چونکە بەشێکی زۆرلە بەڵگەنامە و دێکۆمێنتی زانستی و بەتایبەتی زانستی مرۆیی لە ناو دڵی خۆیدا جێبکاتەوە.ئەم زانیاری و بەڵگەنامانە لە دەقە کۆنەکاندا کە زۆرترین  دەقی نووسراوی ئەم وڵاتەی لە خۆ گرتووە  و هەر بۆیە پێویستی بە لێکولینەوە و ناساندن هەیە. کەواتە ئەنستیتۆی فەرهەنگی یارسان باشترین  ئاڵتەرتاتیڤ یان مێتودە بۆ کارکردن لە سەر ئەم کەیسە، تاکوو بتوانێت بەشێوەی ئەکادیمی ژێرخانی فەرهەنگی ئەم ولاتە بەهێز بکات. فەرهەنگێک کە جگە لە ئاشتی، دۆستایەتی، ئینسان مێحوەری و ئاشتیخوازی بۆ هەموو جیهان قسەیەکی دیکەی نیە. ئەم ئەنستتیۆە بە دوای حیزبگەرایی، عەشیرەگەرایی، بنەما و قەوارەی رادیکاڵ وتەشکیلاتی نیە و تەنیا ئامانجی چالاکی فەرهەنگی لە سەر بنەمای پێداچوونەوە و راستکردنەوەی، خوێندنەوەی دەق، ئەدەبیات، مێژوو، ئانترۆپۆلۆژی(خەڵک ناسی) و ئاشتیخوازییە.

ئامانج و چالاکییەکان:

8–1 ئامادەکردن، سازکردن و راستکردنەوەی زانیاری لە پەێوەندی لە گەڵ یارسان لە چوارچێوەی دایرە المعارفدا (پاێە و قەوارەی ئەم دایرە المعارفە لە ماوەی چەند ساڵی رابروودا دانراوە و تاکوو ئێستا نیوەی کارەکانی جێبەجێ کراوە، کە هەڵگری زانیاری تەواو و هۆشمەندی مێژووی، بیوگرافی، بیبلۆگرافی، جوگرافیا، خەڵک ناسی، فەلسفە و باوەڕەکانی یارسانە کە لە ناوچەکانی وەکوو ئێران، عێراق، سوریە، تورکیە، ئەرمێنستان، کۆماری ئازربایجان، ئەفغانستان، هیندستان، لوبنان، رووسیە… دەژین.

8–2 دانانی کتێبخانە و ناوەندی تاێبەت بە بەڵگەی دەستنووس (ئەنستیتۆ بەرنامەی هەیە کە بەڵگەنامەکان و دەقە مێژووییەکانی پەێوەندیدار بە یارسان کە لە شوێنە جیاجیاکان پڕش و بڵاو بوون کۆبکاتەوە و بە شێوەی گەنجینەیەکی بەنرخ لە شوێنێکی جێگای باوەڕ بیانپارێزێت کە تاکوو ئێستا توانیوویەتی نزیک بە چەند سەد نوسخەی جێگای باوەڕ لەم بارەوە کۆبکاتەوە. هەروەها بوونی کتێبخانەی رەسەن و بە نرخ بە مەبەستی پێشکەشکردنی بابەتی فەرهەنگی بە خەڵکی ئەم وڵاتە بە پێویست و گرنگ دەزانێت کە بە خۆشیەوە ئەم کتێبخانەیەش لە ئێستادا بوونی هەیە و تاکوو ئێستا نزیکەی چەند هەزار کتێب کۆکراوەتەوە).

8–3 نووسین و پێداچوونەوە و راستکردنەوەی نوسخەکانی پەێوەندیدار. (خوێندنەوەی دەق کە گرنگترین و تاقەت پرۆکێنترین بەشی هەر کارێکە ، پێویستە بخرێتە بواری جێبەجێکردن و بۆ ئەم کارەش پێویستمیان بە کەسانی دەق خوێنە کە لەم بوارەدا توانایی تایبەتیان هەیە.

8–4 پێداچوونەوە و راستکردنەوەی کەڵامەکانی یارسان لە چەند بەرگدا.

8–5   کۆکردنەوە، پاراستن و بڵاوکردنەوە و پەرەپێدان بە فۆلکلۆری هەرێمی پهلویان.

8–6 گرنگیدان بە مۆسیقا و هەوڵدان بۆ کۆکردنەوەیان، رێکخستن وپێشکەشکردنی ملودییە کۆنەکان، راهێنان وفێربوون، سەر لە نوێ بڵاوکردنەو وزیندووکردنەوەی ملودییە کۆکراوەکان، کونسێرت…

8–7 پێناسە، شیکردنەوە و پێشکەشکردنی بابەت وناوەڕۆکی فەرهەنگی بەمەبەستی بەرزکردنەوەی ئاستی زانیاری خەلکی هەرێمەکە.

8–8 بەهێزکردنی مژاری فەرهەنگی ودیرۆکی و پێشکەشکردنی تێورییە کەڵاسیکییەکان لە پێناوی بەرزکردنەوی تواناییە هزرییەکانی کۆمەڵگە بە مەبەستی لابردنی کەم و کورتیەکانی فەرهەنگی و لە ناوبردنی دابەشکردنی دەنگەکان لە بەینی ئەشیرە و خاندانەکان و هەروەها نەهێشتنی دیاردەی قەبیلەگەرایی.

8–9 پێکهێنانی ناوەندێک بۆ وەرگرتنی کاریگەریی دوولایەنە لە بواری زانستیدا و و شرۆڤەی پرسی خەڵک ناسی بۆ توێژەران و ئۆرینتالیستەکان تاکوو زانیاری راست و جێگای باوەڕیان پێشکەش بکەن.

8–10 مشویرەت و راوێژ لە گەڵ کاناڵەکانی تەلەفزیۆن و وەرگرتنی کاریگەری دوولایەنە بە مەبەستی دەوڵەمەندکردنی ناوەڕۆک و فەزای کار و بەرنامەی ئەم کاناڵانە.

8–11 چالاکی و دەرکردنی رۆژنامە یان بڵاوکراوەی مانگانە یان هەفتانە و پێشکەشکردنی لە ماڵپەڕی گرێدراوی ئەم کۆمەڵەیە. ( ماڵپەری یارسانwww.yaresan.com کەتووتە کار و هەرئێستاش چالاکە).

8–12 لێکۆڵینەوە وگەڕان، چاپ و بڵاوکردنەوەی تەواوی ئەو بابەت و کتێبانەی کە پەێوەندییان بە هەرێمی پەهلەویان و یارسانەوە هەیە.

ئەولویەتی کارەکان:

1. لێکۆڵینەوە لە بارەی مێژوو، فەرهەنگ، خەڵک ناسی، دینەکان، جوگرافیا وتەواوی بابەتەکانی گرێدراوی ئەم هەرێمە لە ئەولویەتی ئەم ئەنجومەنە دایە.
2. نووسینی دایرەالمعارفی یارسان کە لە دوو بەش پێکهاتووە: یەکێکیان بەشی (مدخل) و ئەوەی دیکە دەقە کۆنەکانی یارسان.
3. چاپ و بڵاوکردنەوەی ئەو کتێبانەی کە لە چوارچێوەی چالاکییەکانی ئەم بوارەدا دەنووسرێت.

چاپ وبڵاوکردنەوەی وەرزنامەی پهلویان

شەرت و مەرجەکانی ئەندامیەتی و شێوەی وەرگرتنی ئەندام

ماددەی نۆهەم:

تەواوی ئەندامانی ئەم ئەنجومەنە کەسانی ئەهلی قەڵەمن و لە بوارەکانی توێژینەوە یان لێکۆڵینەوەدا خەریکی کاری نووسینن. بەرێوەبردنی ئەم کۆمەڵەیە بەشێوەی شوراییە و هەر ئەندامیک خاوەنی یەک دەنگ دەبێت. بەرێوەبەر یان بەرپرسایەتی(بەرێوەبەری) ئەم ئەنجومەنە لە سەر شانی دوو کەس دەبێت کە لەلایەن کۆمیتەی ناوەندییەوە دێنە هەڵبژاردن و ئەم دوو کەسە سەڵاحییەتی ئەوەیان هەیە کە لە پێوەندی لە گەڵ کارە ئیدارییەکاندا دێکۆمێنتی پەێوەندیدار ئیمزا بکەن. ئەندامەکانی دیکە لە کۆمیتەی شورای نووسەراندا دەبن.

چۆنیەتی کارکردن بەم شێوەیە دەبێت کە لە دەستپێکی کارەکەدا تەواوی تواناکان بە کار دەهێندرێت تاکوو سەرچاوەکان و دەستنووسە کەڵامیەکان، بەڵگەنامە و دێکۆمێنت و زانیاری تەواو کۆبکرێتەوە. ئەم بەڵگەنامە و کەڵامانە پاش ئەوەیکە لە کۆمەڵەکەدا لە لایەن کەسانی چەودێرەوە دەکەوێتە بەر هەڵسەنگاندن وخوێندنەوە  دواتر دەخرێتە بواری جێبەجێکردنەوە بە مەبەستی پێشکەشکردنیان کە پێکگاتوون لە: بیۆگرافی ناودارن، جۆگرافیا، دیرۆک، فەلسەفە، هۆنەر، بیبلۆگرافی(نوسخە دەستنووسەکان، کتێبەکان، وتارەکان….)، شیکردنەوەی دەستەواژەی باوەڕی.

شێوەی کارکردن لەم کۆمەڵەیەدا بە شێوەی خوارەوە دەبێ:

9–1 بابەتەکان نابێت لەسەر بنەمای بیرۆبۆچوونی سۆز یان ئاتفیانە بێت و دەبێ خۆ لە ڕامانی تاکەکەسی(شەخسی) بە دوور بگرێت.

9–2. خۆدوورگرتن لە پێشگوتن یان پێشداوەری، دەمارگژی ماڵبات، خاندانەکان و ئەشیرەیی بۆ ئەوەی ئەم بابەتە پێشکەشکراوانە نەخرێنە خزمەتی خواستی تاکەکەسی و ماڵباتی یان خاندان.

9–3. بابەت و تێورییەکان دەبێ لە سەر بنەمای شیکردنەوەی دیالێکتیکی سەرچاوەکانی کەڵامی بێت، نەک بنەماکانی کۆنەپارێزی.

9–4. پێشکەشکردنی وتار و بابەتی بەڵگەیی (Documentary) دەبێ لەسەر بنەمای بەڵگە یان فاکتە بێت.

9–5. لە کاتی نووسینی بابەتی کارناسانە دەبێ خۆ بپارێزێت لە بابەتی پەرت و بڵاو و پشت ببەسترێت بە سەرچاوە بەڵگەییەکان لە پرۆسەی کارکردندا.

9–6. وتارەکان دەبێ لە سەر بابەتێکی دیاریکراو یان تەنیا یەک بابەت بێت و تا دەکرێت نەچێتە ناو بابەتی دیکەوە.

9–7. ئاستی زانستی وتارەکان دەبێ تا ڕادەیەک ساکار بێت و هەموو کەس بتوانێ کەڵکیان لێوەرگرێت.

9–8. بۆ نووسینی وتارەکان دەبێ پشت ببەسترێت بە سەرچاوە و بەڵگەنامە جێ باوەڕەکان بۆ وێنە کەڵامەکانی یارسان کە سەرەنجام ئەولویەتی یەکەمی هەیە و پاشان کەڵامەکانی دیکە.

9–9. تەواوی ئەندامان و نوێنەرانی خاندانەکان لە کاتی پێشکەشکردنی گوتاری ئاشکەرا یان کەڵامیدا لەرێگای شێکردنەوەی بە شێوەی دیالێکتی و لە کاتی دەنگدان دا دەبێ پەێڕەوی لە دەنگی زۆرینە بکەن و لە پاش پەسەندکرانی دەبێ لە لایەن خاندانەکانەوە بە گشتی پەێڕەو بکرێت.

9–10. بوونی بیرۆبۆچوونی جیاواز یان بەرداشتی جیاواز لەرێگای دەنگدانەوە هێج کات نابێ ببێت بە هۆکاری پرش و بڵاوی لە نێوان کەسەکان و خاندانەکاندا.

ماددەی دەهەم:

هەر کەسێک بە هەر بیروباوەڕ و دینێکەوە  دەتوانێ لەم ئەنجومەنەدا حزووری هەبێت و کاری تەحقیقاتی یان مینەوانی ئەنجام بدات.  بێبەش بوون لەم ئەنجومەنەدا کاتێک روودەدات کە کەسێک لە رێخکراوێکی سیاسی نەناسراو یان نائاسای حزووری هەبێت و شێوەی رەفتارو هەڵسووکەوتی لە گەڵ ئامانجەکانی ئەنجومەن یەکنەگرێتەوە. کۆمەڵەی زانستی یارسان لە سەر بنەوای شایستەسالاری، بە سەر سێ گرۆپدا، دابەش دەکرێن:

1-دەستەی راوێژکاری و چەودێری (پێکهاتوو لە پسپۆڕان و نوێنەری خاندانەکان).

2-دەستەی توێژینەوەی زانستی.

3-دەستەی پێداچوونەوە، ئارشیو، دەفتەری هەماهەنگی و هەڵسەنگاندن یان نرخاندن.

مەرجەکانی بوون بە ئەندام:

10–1. کەسی ئەندام دەبێ لانی کەم خاوەنی لیسانس یان بەرهەمی هونەری یان پرۆژەی لێکوڵینەوەیی بێت.

10–2. کەسی ئەندام نابێ سەر بە سیستەمی رادیکاڵ و ئیدولۆژیی توندڕەو بێت.

10–3. کەسی ئەندام نابێ هیچ پێوەندییکی لە گەڵ ئۆرگان، حیزب یان هەر رێکخستنێکی سیاسی دژە مرۆڤ بێت.

10–4. هەبوونی ڕاستی یان سیداقەت و پاراستنی ئەخلاق و ئنسانیەت.

10–5.دورکەوتنەوە لە دیاردەی خاندانگەرایی و نەبوونی دەمارگرژی ئەشیرەیی.

10–6. بۆ وەدیهێنانی ئامانج و ئارمانەکانی رێکخراوکە تێبکۆشێ.

ماددەی یازدەهەم:

ئۆرگانەکانی بڕیاردان ئەمانەی خوارەوەن:

1. لێژنەی ناوەندی: بەڕێوەبەری ئەنجومەن کە لە سێ کەس پێکهاتووە و ئەو کەسانە بڕیار لە سەر کارەبارەکانی ئەنجومەن دەدەن. ئەو سێ کەسە بەرێوەبەری سەرەکی یان گشتی هەڵدەبژیرن.
2. بەرێوەبەری گشتی : تەواوی بەڵگەنامە و دێکۆمێنتەکان لای ئەو کەسە دەبێت و هەر دوو ساڵ جارێک لە هەڵبژاردنێکدا کە لە بەینی ئەو سێ کەسەدا بەڕێوەدەجێت ، بەرێوەبەری گشتی دێتە هەڵبژاردن.
3. جێگری بەرێوەبەر: بەرێەربەری گشتی لە نێوان ئەو سێ کەسە، بەرێوەربەری جێگر هەڵدەبژێرێت و دوو کەسەکەی دیکە مافی ئیمزاکردنیان هەیە.
4. بەرێوەبەری نێۆخۆی و بەرێوەبەری پەێوەندییە گشتیەکان.
5. سەرنووسەر.
6. بەرێوەبەری ئینفۆرماتیک(Informatics)،حەساوڕەسی و بەشی دارایی
7. گرافیست، دیزاینەر و بەرپرسیاری بەشی کۆمپیۆتر.
8. بەرێوەبەری کاروباری ئیداری و هەماهەنگی لە گەڵ لێژنەی بەرێوەبەری و ئەندامان و نووسەران.
9. لێژنەی بەرێوەبەری: لە هەوت کەس لە بەرێوەبەرانی ئەنجومەن پێکدێت.
10. ئەندامانی دیکە وەکوو نووسەران و لێژنەی زانستی ئەنجومەن درەێژە بە چالاکی دەدەن.

   ماددەی دوازدەهەم:

یاساکانی پەێوەندیدار بە مافی دەنگدان و بڕیاردان:

تەواوی بڕیارەکانی ئەنجومەن بە راوێژ لە گەڵ ئەم هەوت کەسەدا ئەنجام دەدرێت و هەر کەسێک تەنیا مافی یەک دەنگی هەیە. بڕیارەکان پێویستە لە لایەن سێ ئەندامی سەرەکی لێژنەی دامەزرێنەر و یان کۆمیتەی ناوەندیوە پەسەند بکرێت و لە ئاخردا دەبی لە لایەن بەریوەنەی گشتی و جیگرەکەیەوە ئیمزا بکرێت.

ماددەی سێزدەهەم

ئاییننامەی لێژنەی بەرێوەبەری:

لێژنەی بەرێوەبەری لە هەوت کەس پێکهاتووە و کەسەکان لە سەر بنەمای شایستەسالاری و پسپۆڕی دەبنە ئەندامی ئەم ئەنجومەنە. هەڵبژاردنی ئەو کەسانە لە سەر بنەمای لێهاتوی و خۆگونجاندن لە گەڵ پێڕەوی نێۆخۆیە و هاتنیان بۆ لێژنەی بەرێوەبەری لە سەر بنەڕەتی دەنگدان و بیروڕای لێژنەی بەرێوەبەرییەوە جێبەجێ دەبێت.

١.کۆمیتەی ناوەندی بەرزترین ئۆرگانی ئەم رێکخراوەیە.

٢.هەر دوو ساڵ جارێک کۆبوونەوەی گشتی بە مەبەستی دەنگدان  و هەڵبژاردنی بەرێوەبەر و کۆمیتەی ناوەندی بەڕێوە دەچێت.

٣.مافی دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی کۆمیتەی ناوەندی لە سەڵاحییەتی لێژنەی بەرێوەبەریدایە.

٤.هەڵبژاردن پاش بەدەستهێنانی دەنگی نیوەی +١ ئەندامانەوە دێتە پەسەند کردن.

٥. ئەندامانی ئەنجومەن و لێژنەی زانستی لە لایەن لێژنەی بەڕێوەبەرییەوە دێنە هەڵبژاردن.

٦.رێکخستن، دیاریکردنی کات و شوێن بۆ بەڕێوەبردنی کۆبوونەوەکان لە سەڵاحییەتی کۆمیتەی ناوەندییە.

ماددەی چواردەهەم

ئەرک و دەسەڵاتی لێژنەی ناوەندی بەم جۆرەیە:

١.بەرنامە و پێڕەوی نێۆخۆی ئەنستیتیۆ بەپێی پێویست دەسکاری و پەسەند دەکا.

٢.لێژنەی بەرێوەبەری یان ئەندامانی ئەسڵی و جێگرەکان دێنە هەڵبژاردن.

٣.لێژنەی چاودێری بە سەر کاروباری داراییدا دیاری دەکرێن.

٤.دیاریکردنی شورای نووسەران.

فەسڵی پێنجەم:

ماددەی پازدەهەم:

داهاتی ئەنجومەن بریتی یە لە:

1–15.هەقی ئەندامەتیی ئەندامانی ئەنجومەن، یارمەتی رێکخراوە مرۆڤدۆستەکان، یارمەتی خەڵک، دۆستان و دەسکەوتی پرۆژەکان.

2-15 . تەواوی کارەکانی بەشی دارایی و حەساوڕەسی لە ئەستۆی لێژنەی ناوەندییە کە ساڵێک جارێک راپۆرتی دارایی پێشکەش بە لێژنەی بەرێوەبەری دەکات.

3–15.تەواوی کارەکانی پەێوەندیدار بە بەشی دارایی دەبێ لە لایەن بەرێوەبەر و جێگرەکەیەوە ئیمزا بکرێت.

4–16.ژمارە حیسابی دارایی ئەنجومەن لە سەر ناوی بەرێوەبەری گشتی و جێگرەکەیەوە دەبێت.

ماددەی شازدەهەم:

یاسای پێداچوونەوە یان چاوخشاندن بە سەر بە پێڕەوی نێۆخۆدا ساڵێک جارێک لە لایەن لێژنەی بەڕێوەبەرییەوە ئەنجام دەدرێت و هەر کاتێک پێویست بێت دەتوانێ هەڵەو کەم و کورتییەکانی ڕاست بکاتەوە.

ماددەی حەڤدەهەم:

1.هەڵوەشانەوەی رێکخراوەکە لە سەر داخوازی دوو لە سێی ئەندامان پێک دێ و هەمان کۆمەڵە لە بارەی بەشی دارایی رێکخراوەکە بڕیاری پێویست دەردەکات.

ماددەی هەژدەهەم:

پێڕەوی نێۆخۆی ئەم ئەنجومەنە ١٨ ماددە و یەک تێبینی لە خۆدەگرێت.